Tizi n'Test deel 2 van een gevaarlijke weg

Een gevaarlijke weg in Marokko deel 2

We starten na het ontbijt in Hotel Belle Vue. De zon schijnt, het is helder.

We verlaten bij de pasovergang de provincie Taroudant en komen in de provincie Marrakesh. Het is direct te zien. De smalle afgebrokkelde asfaltstrook van de laatste 7 kilometer, vòòr de pas,  is ineens een tweebaans weg en goed geasfalteerd. We zitten ook direct in de sfeer van sneeuw en ijs. En dat betekent dat Wim bijna iedere paar honderd meter roept: ‘Prachtige fotoplek’. Daar is geen beginnen aan, maar we stoppen op de eerste kilometers regelmatig. Achter ons liggen vierduizenders,  deels bedekt met sneeuw. En tussen de cederbomen ligt zeker op de uit-de-zon hellingen ook behoorlijk wat sneeuw. Het is bijzonder koud, 3 graden, zo lang we in de schaduw van de bergen rijden.

De eerste 10 kilometer is er nauwelijks tot geen bebouwing. Er zou een afslag zijn naar een oude Kasbah, maar die hebben wij in ieder geval gemist. Daarna komen de eerste bouwsels, die grotendeels niet meer bewoond worden. We rijden langs een diepe insnijding tussen twee bergen. De weg wordt iets minder breed, maar blijft goed berijdbaar. In het begin komen we veel brommers tegen. En het verkeer is drukker dan de dag ervoor. Kennelijk blijft veel vervoer aan deze kant van de pas. Aan de begroeiing is te zien dat er gebouwd is op een vruchtbare plek. Vanwege de steilte zie je dat er gewerkt is met trapsgewijze opbouw. De richels tekenen zich duidelijk af. Dit is het eerder bijna ondoordringbare berggebied dat werd gecontroleerd door krijgsheren van in de loop van de geschiedenis verschillende Berberstammen. De doorvoer van goederen was een bron van inkomsten voor degenen die toestemming hadden. De kasbah’s hadden hier geen muren nodig vanwege de extreem hoge ligging, de  strategische uitzichtpunten als bescherming én de ‘naam en faam’ van de krijgsheren.

We maken foto’s van een lager gelegen dorpje, Oulad Berhil. Kapotte vervallen gebouwen staan er als skeletten, terwijl er  in de iets betere huizen wordt gewoond.

Als we verder rijden zit, om een bocht een paar honderd meter verderop, een groepje kinderen met 3 moeders. Ze maken een gebaar om te stoppen. Wim draait het raampje open en hoort het voorspelbare Dirham. Wim stapt uit, opent de achterklep en pakt het blik  met pennen en potloden. Ieder een pen en een ‘stilo’. Er wordt verrast en blij gereageerd. Trots houden ze hun pen en potlood vast. De jongste van de moeders wil ook graag mee delen. Zij krijgt twee kleuren pennen en een potlood. Wim loopt naar de twee moeders die op het muurtje zijn blijven zitten. Ook zij krijgen pennen en potloden. Een grote dankbare glimlach volgt met een dankgebaar van de rechterarm tegen de borst. Dit is een dorp waar aan veel gebrek zal zijn.

Bekend is dat in  arme bergdorpen  mensen grote problemen hebben met het gezichtsvermogen. Geld voor brillen is er niet en er is weinig tot geen controle op. Uitdelen van in Nederland ingezamelde niet meer gebruikte brillen is een hulpproject dat in de berg- en woestijndorpen wordt gestimuleerd. Wij hebben een pakket van ongeveer 40 brillen met allerlei monturen gekregen van een Nederlands echtpaar dat zich hiervoor inzet. Monturen zijn duur en onbetaalbaar voor deze mensen. Ondanks een mogelijk niet juiste sterkte, naar Nederlandse norm, helpt het hier erg goed. Men ruilt en past net zolang tot men beter ziet. De zak met brillen komt uit de auto.

De drie moeders graaien gelijk tussen de  brillen. Wim beperkt het aanbod tot ongeveer 15 monturen. Er wordt onderling wat uitgewisseld, wat Wim niet begrijpt. Maar het lijkt erop dat men bewust bepaalde monturen uitkiest. Er zitten opzet zonnebrillen tussen. Daar hebben ze geen idee van hoe het werkt. Wim doet het voor en de oudste moeder heeft direct twee opzetbrillen gepakt. Zij mag nog een extra bril pakken. De brillen  worden stevig vast gehouden. Er wordt druk onderling gepraat. De kinderen willen ook een bril. Geen probleem. Er mag één bril per kind worden gekozen. Dan gaat de zak dicht.  ‘Die bril vindt daar beneden vast wel een goede drager’ en anders zal hij ‘geld waard zijn’. In beide gevallen een goed doel dienend.

Een brommer stopt. Het is kennelijk de partner van de jongste moeder want zij laat trots zien wat ze gekregen heeft. De vader heeft drie kinderen bij zich. De brillenzak blijft dicht, maar het blik met potloden vindt ook hier gretig aftrek. Vader wil ook wel meedoen in de uitdeelactie. Geen probleem. Wim vraagt een foto van allemaal te mogen maken. Dat is prima. Hij laat op zijn mobiel de foto zien. Ze wijzen elkaar aan. We worden uitgezwaaid. Volgende keer ook zelf brillen verzamelen, zeggen we tegen elkaar.

We rijden verder. Er volgt een sterk dalend weggedeelte, waar de weg smal is en er geen vangrail is. De snelheid moet worden aangepast tot maximaal 40 km. Er is weinig zicht op tegenliggers, dus ook daarom is langzaam rijden geboden. Wij komen alleen bromfietsers tegen. Dat is kennelijk voor de mensen hier hèt vervoermiddel. Een enkele Marokkaan die ons inhaalt krijgt alle ruimte om te passeren. We komen in groener gebied. We zijn weer onder de boomgrens. De rotsen steken sterkgekleurd af tegen de witte bergen die inmiddels verachter ons liggen. We zien nu ook groter bergdorpen in de breder wordende vallei. Vooral de rode rotsen in dit gebied vallen op. De huizen zijn van ook met die rots kleur bepleisterd.

Als we ruim 20 kilometer achter de rug hebben zijn we met de weg op valleiniveau. We zien het eerste water in een smal riviertje. We zijn bij het dorpje Tagoundaft, dat zo te zien redelijk welvarend is in vergelijking  met de ruïne-achtige bouwsels hogerop. Het is duidelijk een oasedorp. We naderen een volgende plaats, Tinmal, waar een beroemde moskee uit de 12e Eeuw bewaard is gebleven. Het gebouw staat volledig in de steigers om gerenoveerd te worden.

Het riviertje, N’fiss, komt uiteindelijk uit bij een stuwmeer. Dat meer is aangelegd om te kunnen voldoen aan de steeds groter wordende vraag naar drinkwater in Marrakesh, vele kilometers verderop. Dorpjes en huizen hebben moeten verdwijnen. Het water staat extreem laag, wat duidelijk te zien is aan de witgrijs afstekende rand. Achter het stuwmeer ligt het dorp Ouirgane. 

We rijden een tijd parallel aan het riviertje. Bij het stuwmeer stijgt de weg fors. 

Het asfalt is smaller en slechter met meer gaten en afgebrokkelde randen. De rotsen gaan steil naast de weg omhoog, waardoor er gevaar voor vallende stenen is. Dat probleem wordt rigoureus aangepakt. Met grote machines (shovels en trilboren) worden de rotsen vergruisd om een breder weg mogelijk te maken. Dat betekent dat we  nog ver voor het dorp Ouirgane ineens moeten stoppen voor de wegwerkzaamheden. Wachten tot de breker boven klaar is en er niets meer naar beneden valt. En de vrachtwagen is geladen. 

Ook in het dorp, met veel restaurants (bijna ieder huis heeft een uithangbord), worden de steile rotswanden opgeruimd. Als we dit achter de rug hebben is de weg ineens volledig tweebaans met vangrail op gevaarlijke plekken en soepel verlopende bochten. Het zal de route minder spectaculair maken. 

Ons doel is in Asni, op 90 kilometer van de pas, te stoppen en daar  de souk te bezoeken. Volgens onze informatie is die vandaag op zondag de moeite waard. Asni is een doorgangsdorp, waar de weg dwars doorheen gaat, zoals bij de meeste dorpen in Marokko. Maar het is ook het dorp van waaruit prachtige wandelingen over het Plateau Cirque du Tamroute te maken zijn. We zijn verbaasd als blijkt dat de souk al op zaterdag was. We hebben sinaasappels, een halve kool, courgette en paprika gekocht. Een meneer die Engels spreekt bemoeit zich met onze aankoop. Hij wil ook graag een sjaal verkopen aan Liesbeth. Daar zitten we niet op te wachten. Hij zegt ‘rijke vrouw’ en maakt een lachend gebaar naar de omstanders. Hij krijgt lik op stuk: ‘ik heb geen geld’. En Wim beaamt: ‘ik heb de portemonnee en koop niks.’ Dat sprak de Marokkanen aan. Hij krijgt een ‘dikke duim’. Het is in iedere geval einde verkooppoging. We  rijden door.

We komen  door een dorp, Tahannaout, waar watervallen te zien zijn en vlakbij het moslim bedevaart dorp Moulay Brahim ligt. Dat is ook het dorp waar vrouwen met henna hun handen rood kleuren. We komen tijd te kort. De maximum snelheid  is  op veel plekken 80 km geworden. Het landschap is vlak, zoals we dat kennen.  De laatste 40 kilometer naar Marrakesh gaat snel. In de grootste Carrefour doen we onze boodschappen. Ze hebben daar in een speciale afdeling (Cave) bier en wijn. We kunnen er weer even tegen.

Het is opvallend dat de dalende route minder spectaculair lijkt. Dat komt grotendeels ook door het feit dat de mooie vergezichten steeds achter ons liggen. Omgekeerd zou de route veel meer indruk maken. Feit is overigens ook dat de provincie Marrakesh meer heeft geïnvesteerd in bredere wegen  en vergroting van de toegankelijkheid. De aanleg van het stuwmeer en de bereikbaarheid daarvan heeft er ook onmiskenbaar aan bijgedragen. We hadden van deze route ook verwacht een aantal bijzondere dingen te kunnen zien, die we niet gerealiseerd hebben. Deels omdat b.v. de moskee gerestaureerd werd. Maar ook omdat we meer tijd nodig hadden vanwege o.a. onze fotosessies. We zijn rond 10 uur gestart en waren om 3 uur in Marrakesh, terwijl volgens het Marokkoboek  de echte reistijd 90 minuten is.

We hebben een geweldige ervaring achter de rug. Het stimuleert ons dit soort routes (meer) te (gaan) doen. En we nemen ons voor de route in een volgende vakantie ook nog omgekeerd te doen en dan meer tijd te nemen voor stops. We kregen op deze rit ook al het aanbod om te blijven staan. De mensen zijn, zeker in de hoger gelegen delen, bijzonder gastvrij en vriendelijk.  Het rijden van (deze) gevaarlijke wegen is voor ons voor herhaling vatbaar.