een cadeautje

een cadeautje: verhalen over giftige appels en oplichting

Martijn en Quirine zijn onverwachts met hun fiets naar Mhamid gekomen. Ze staan ongeveer 6 kilometer voor Mhamid op een camping. Het is een leuk weerzien na de slechte ervaringen bij SaharaSky. Het blijkt nog vervelender te zijn gegaan dan we dachten. Direct weggestuurd en door een bediende van SaharaSky naar een tentenkamp geloodst. We dachten allemaal dat het een bedoeïenenkamp was. Het blijkt een lucratieve plaats van SaharaSky om ‘overtollige’ gasten heen te leiden. Direct na aankomst een verplichte kameelrit, thee en maaltijd. Als ’s morgens na het ontbijt nog berberwhisky wordt aangeboden blijkt dat de gastvrije thee ook moet worden afgerekend. Allemaal extra betalen, geen all-in prijs zoals verwacht. Om die reden zagen we Martijn en Quirine al om 8.15u wegrijden. We besluiten dat we om 5 uur met zijn zessen borrelen bij de bar van Hamada du Draa.

We gaan naar het dorp Mhamid met Boudewijn en Janneke. Zij gaan naar het bivak van een Marokkaanse kennis, M’barek.  Ze kennen hem van eerdere vakanties. Hij heeft een bivak buiten het dorp waar -voor covid- veel gasten aanwezig waren. Tijdens covid heeft hij in de moeilijke periode support van hen gekregen. Wij willen het dorp Mhamid bekijken, maar krijgen van M’barek de uitnodiging mee te gaan in zijn 4x4 Hilux. Een cadeautje.

Na een rit over hobbelige, zanderige pistes komen we bij zijn bivak. Er staan een aantal hutten, die keurig zijn ingericht. Er is een centrale keuken en een centrale ontmoetingsruimte. Allemaal in de voor ons bekende berberstijl. Onder een groot afdak is een heerlijke zitplek met prachtig uitzicht op ‘maagdelijke’ duinruggen. De oude tent staat er nog met restanten van fleurige doeken.

Op deze plek is geen water, dat bleek een forse misrekening van M’barek. Dus het moet allemaal worden aangevoerd. Met financiële hulp van Boudewijn en Janneke heeft M’barek geprobeerd tijdens de covidtijd een rij dadelpalmen te planten. Ze hebben het allemaal niet gered. De beschermende takken zijn het enig zichtbaar bewijs. We drinken thee op de zitplek. Het is een prachtige plek, een oase van rust. Het toerisme komt hier nog maar langzaam op gang. Pas in februari wordt een eerste groep verwacht. En de concurrentie is groot; we zien meerdere bivakken die op dezelfde manier proberen toeristen te trekken.

In de zandduinen groeit veelvuldig een bijzondere struik. Het is een succulent met grijsgroene bladeren en er komt een wittig sap uit de stengel. De grijsgroene wollige bladen beschermen tegen droogte en zout. Het blijkt om de ‘appel van Sodom’ te gaan: calotropis procera. De naam is bijzonder en verwijst naar de giftigheid (vernietigingskracht) van de vrucht, zoals Sodom vernietigd werd.  De appel ziet er aanlokkelijk uit, maar is zwaar giftig voor mensen.  Behalve hun giftigheid hebben de appels geneeskrachtige eigenschappen. Het gaat er dan om het juiste bestanddeel te nemen van de plant. Het gif van de plant werd op speerpunten van pijlen gedaan. Het heeft een snelle dodelijke werking. Bijzonder is dat wonden bij kamelen ermee genezen worden en het tegen tekenbeten bij dieren werkt. (Er wordt beweerd  dat de appel van Sodom in de Hof van Eden groeide en dat Eva ervan at. Anderen stellen met zekerheid dat in de ‘pot des doods’ bij de terugkeer van Elisa van de berg Karmel de Sodomappel zat. Het lijkt me  qua bijbeluitleg, plaats en tijd misplaatst.)

Terug op de camping hebben we vanaf 5 uur een borreluur. Het is ‘beregezellig’. Het lijkt alsof we elkaar al tijden kennen. We zitten heerlijk op het terras bij Hamada du Draa, waar de bar als het aan beheerder Hassan ligt op ieder willekeurig moment van de dag open kan gaan. We zullen elkaar via Polarsteps (blijven) volgen. Als het al bijna donker is stappen Martijn en Quirine op de fiets.

Boudewijn en Janneke vertrekken de volgende ochtend. Wij blijven nog op deze heerlijke campingplaats. Het is wasdag. Van Hassan hebben we begrepen dat de palmen en struiken het niet alleen zwaar hebben door de droogte. Het water dat via drie rivieren  van de Hoge Atlas komt stroomt door grote zoutlagen. Dat betekent dat het water in o.a. de Draa een zeer hoog zoutgehalte heeft. Filtreren is duur en lastig; een stuwdam lost het probleem niet op. De rivier Draa staat al jaren droog. Alleen ondergronds is er  zoutig water op te pompen.

Beheerder Hassan is druk bezig een groot zwembad te bouwen. Mankracht uit het dorp is er genoeg. Met kruiwagen, ezelkar en  trekker wordt cement, grind en zand aangevoerd. Hij verwacht binnen twee maand het zwembad betegeld en wel, voorzien van verwarming als het nodig is, klaar te hebben. We staan verbaasd hoe hier alles met krui- en handkracht gebeurt. Cement wordt ter plekke omgezet met een hak, er komt geen cementmolen aan te pas. Hassan zit als baas in de schaduw met een waterpijp in zijn nabijheid.

Op de camping staan Christien en Diederique. We wisselen gegevens over onze reizen uit en Christien zegt dat we haar bekend voorkomen. Na enig hersenkraken komen we tot de conclusie dat we alle vier op een presentatie voor een reis naar Mongolië zijn geweest.  Ze hebben hier in Mhamid een dag in de woestijn doorgebracht, maar dat staat in geen verhouding tot wat ze beiden tot nu toe hebben ondernomen. Zeezeilers die met z’n beiden de oceanen hebben getrotseerd. Meer dan de halve wereld hebben gezien. En nu hun zeiljacht hebben ingewisseld voor een camper.  Powervrouwen. Diederique is schrijfster, publicist en van haar hand is o.a. het boek Retour Kaap Hoorn. Helaas uitverkocht.

We blijven nog tot dinsdag de 24e in Mhamid want op maandag is er een grote souk (markt) waar vrouwen in traditionele klederdracht vanuit de omliggende dorpen naar toe komen. We gaan erheen en zien prachtige mensen en gewaden.  Het lukt vanuit overzichtsfoto’s in te zoomen.

‘Hier zie je het echte Afrika’ vertelt Hassan als we ’s avonds bij hem aan tafel zitten. Zijn kinderen (een zoon en een dochter) zijn er ook. Hij is gescheiden en vertelt dat hij maar 1x per drie weken zijn kinderen ziet, die de rest van de tijd in Agadir zijn. We krijgen een bier en een koffie als dank voor onze reviews over zijn camping.

De volgende morgen gaan we op weg naar Tata. Dat wordt een lange rit. En we weten dat de weg vrij eentonig is. We komen heel weinig auto’s tegen op de eerste 200 kilometer. Een kale en droge woestijn met een enkele oase zoals Foum Squid. Strak blauwe lucht.  En een dorp op de rand van een canyon, die is uitgesleten in de rotsen. In Foum Squid maken we een tussenstop voor een voortreffelijke lunch, wat we ons ook herinneren van een vorige doortocht.

In Tata is de camping in het dorp ‘bezet’ door Fransen. We gaan naar camping Hyatt buiten het dorp. We vinden er een plek tussen andere Nederlanders. Het is een warm welkom, we hebben er opnieuw een waardevol contact bij. We wisselen veel uit, eten en borrelen met elkaar. Op een wandeling naar het dorp ziet Wim dat een vrachtwagen bier aflaadt en dat in een garagebox stapels cans staan. Het blijkt één van de getolereerde verkooppunten te zijn. Er mag geen reclame worden gemaakt, maar aankloppen  bij de zijdeur is voldoende. We vinden dat het leven in Tata goed is en we blijven langer staan. Het weer is  redelijk. Zon overdag en redelijk koude nachten. Maar voor ons is het goed te doen.

We horen een tenenkrommend verhaal van een Nederlandse vrouw (78 jr, alleen op reis) die is aangesproken door een vloeiend Nederlands sprekende Marokkaan (Abdul) op camping la Palmerie  in Tafraoute.  Zij kent de man al veel langer van eerdere bezoeken aan de camping en hij leek erg betrouwbaar. Abdul heeft een zielig verhaal dat diens vrouw een nieroperatie moet ondergaan, maar dat hij daarvoor het geld niet heeft. Om het allemaal geloofwaardig te maken wordt een foto van zijn vrouw in bed  getoond. In de loop van de dagen wordt de operatiedatum steeds verder naar voren geschoven. De tijd voor betaling dringt. Op basis van het ‘bewijs’ is een bedrag van 7000 Dirham (€ 700) gegeven. Als dank werd door Abdul een tajine geserveerd. Een dag later meldt hij dat zijn vrouw veel bloed heeft verloren en dat hij nog 1000 Dirham  voor extra bloed moet betalen. Totaal 8000 Dirham. Hij krijgt het.  De Nederlandse reist verder en ontmoet twee dagen later twee Nederlanders die van de camping in Tafraoute komen. Zij laten een foto zien van hun vertrek waarop zowel Abdul als zijn kerngezonde vrouw staan. De mevrouw ontploft, belt Abdul op, die de verbinding direct verbreekt. De foto is kennelijk vervalst of van een veel eerdere datum. De Nederlandse reist terug om hem te spreken en naar de politie te gaan. De politie schuift alles af. Geen aangifte mogelijk, want het is een vrijwillige gift. Abdul ‘blijkt’ nu ineens opgenomen te zijn in een ziekenhuis, wat mijns inziens een verklarende smoes van de politie is om hem niet te hoeven confronteren met het verhaal van mevrouw. Kortom: opgelicht. Helaas is er in Marokko geen tv-programma met deze naam.

We krijgen veel informatie over coöperaties van vrouwen. In Foum Squid hebben we een camping gezien die door 23 vrouwen is opgezet. Maar er zijn er ook vrouwencoöperaties voor arganolie,  kappertjes, kleding, kruiden. Het is een goede manier om in  eigen levensonderhoud te voorzien. Verder is er veel ondersteuning bij het aanleggen van waterputten en irrigatie in de arme gebieden. Water is van levensbelang voor een redelijke toekomst. Het zit genoeg onder de grond.  Microkrediet, met geld van o.a. Amerikaanse gulle gevers, maakt het mogelijk op kleine schaal de situatie te verbeteren. De plannen die we hier horen staan in groot contrast met de grote investeringen voor irrigatie van vele hectares langs de weg naar o.a. Tazzarine. Een gezin met een kleine kudde moet in de woestijn maar zelf zien hoe zij het water kan oppompen. Gelukkig zijn ook daarvoor kleinschalige projecten, maar het blijft een druppel op een gloeiende plaat.

De rivierbedding bij de camping heeft nog water, dat uit een natuurlijke bron komt bij het dorp. Een plaatselijke schaapskudde komt er dagelijks langs. Wij lopen naar een hoger gelegen oude kashba. Deels een ruïne, deels bewoond. Als bron van inkomsten is er in de oase een palmerie met verbouw van groenten.

We horen dat het weer op hoger gelegen plaatsen nog steeds koud is. Sneeuw in de bergen, nachtvorst en regen op sommige plaatsen. Ons reisplan wordt opnieuw aangepast. In de kuststreek is het warm en zonnig. Daar gaan we een paar dagen heen om daarna via ‘een van de gevaarlijkste wegen van Marokko’ (NPO3) naar Marrakesh te gaan. Van onze nieuwe vrienden Cees en Roelie nemen we afscheid. Wie weet waar onze wegen weer kruisen. Het is bijzonder hoeveel leuke contacten we ‘overhouden’ aan deze tocht door de Sahara.