Wel en wee

We hebben twee reisdagen achter de rug en ondertussen ook twee nieuwe bergkloven en een tocht door de Erg Chebbi woestijn. Over de woestijnnaam vertelde de camping- en kamelendrijver dat het betekende "zwarte duinen". Op een heleboel zwarte kamelenkeutels na hebben we daarvoor geen verder 'bewijs' kunnen vinden.

We stonden eergisteren al in de Todravallei en tot onze verrassing zijn we na 6 km rijden al bij het meest spectaculaire punt: kalk- en zandsteenbergen die 400m steil omhoog rijzen bij de smalle doorgang van de Todra. Een totaal andere beleving dan bij de Dadeskloof waar de weg naar het hoogste niveau klimt. Hier volgt de dalweg het niveau van de rivier. Het is prachtig, maar in onze beleving veel minder imponerend. Wij zijn toch meer mensen die de hoge bergen echt in en over willen

Dat geldt niet voor de massa toeristen die met bussen vol worden aangevoerd. Wij zijn net voor de stroom uit op de meest spectaculaire plek. Deze kloof staat logischerwijs in het programma van de meeste reisbureaus. Want bij de Todrakloof ben je na 15 minuten rijden, terwijl de Dadesvallei meer dan een uur kost. Bij de Dsdeskloof zie je de bussen niet. Als we terugkomen bij het climaxpunt voor de toeristen is het druk. Drie busladingen. Wim rijdt stapvoets, maar dat duurt te lang voor een Japanse. Quicker please, klinkt het naast het open raam, want mevrouw wil haar lopende camera niet opnieuw starten. Jammer dan, zegt Wim.


Wij maken een aantal mooie foto's en rijden de kloof verder in. De steile bergen zijn geliefd bij alpinisten. We zien om half elf al drie touwgroepen die de uitdaging aangaan. We keren zodra we zien dat weg op rivierniveau blijft. We rijden naar Merzouga, waar volgens zeggen de mooiste duinen zijn. En waar je aan een meer kunt staan in de woestijn Erg Chebbi.

We doorkruisen een mooi deel van een uitloper van de Anti-Atlas. Als we bij Merzouga bij een wegsplitsing zijn volgt het Marokko-ritueel, zoals we het ondertussen noemen. Er wordt beduid te stoppen. We kennen het. Een vriendelijke Marokkaan staat als bemiddelaar voor een hotel, een camping, een kamelenrit of zoals in dit gebied ook voor crossmotoren en squads. De eerste heeft een glad praatje, mooi, goede prijs, prachtige plek. Dat wordt hem niet. De tweede geeft meer informatie, is minder opdringerig en vertelt heel eerlijk dat er geen meer is vanwege de droogte. Wim bedingt dat hij de camping wil zien en dan pas beslist wat we doen. Ook dat is geen probleem. We komen bij een woestijncamp aan de rand van de hoge duinen en de kamelen staan op 10m van onze huifkar.

De eigenaar nodigt ons uit voor thee en uitleg over de woestijn en wat hij te bieden heeft. Hij tekent de verschillende mogelijkheden: jeeprit, fossielen, overnachten, lunch, diner, kamelentocht. Wim maakt snel duidelijk dat we het meeste van zijn aanbod al gedaan hebben. Hij laat niet los, maar wij ook niet. Wij willen alleen een kameeltocht in deze hogere duinen. Zijn aanbod: gratis kamperen, diner, kameeltocht 750 Dh per persoon. Wim lacht en zegt we voor zijn totale pakket in Mhamid 700 p.p. betaalden met 3 personen. Dan wordt het geen deal. 'Wat is goede prijs?' vraagt hij. 350 Dh p.p. voor diner en kameeltocht. Dat is te weinig volgens de eigenaar. De camping kost 50 Dh. Wim telt dat bedrag bij zijn bod en zegt 400 Dh p.p. maximum. Deal. Vervolgens volstaat, tegen alle regels van Marok-registratie in, een kleine notitie van Wims naam met zijn handtekening in een blocnote. Deze slimmerik meldt niets bij politie zeggen we tegen elkaar. Wim zet het betaalde bedrag naast zijn handtekening en de schets van de tour. De kameeltocht de volgende morgen is geweldig. Liesbeth heeft deze keer een onwillige camel die de hele tocht gromt en grauwt. Het woestijnkamp is eenvoudig. We drinken er thee. En Wim waagt zich aan 'sandboarding'. De hoge toppen van 150m zijn met het rulle zand voor Wim een top te ver. Maar de kick is er niet minder om.

We rijden weg na de tocht en komen bij een camping in de Ziz-kloof. Ontstaan in het geologietijdperk Jura. De camping heet toepasselijk Jurassique. De eigenaar biedt aan ons af te zetten zodat we een wandeling kunnen maken. Het is totaal anders dan de vorige kloven. We zien als het ware de koppen van de Egyptische sfinxen voorbereid door de natuur in de bergketen van kalkzandsteen. Het toetje van vandaag is een klein berberdorp, waar we een kasbahruïne aantreffen. Ali Baba nodigt Fatima Liesbeth uit in zijn kasbah. Daarna genieten we samen van onze lunch aan de oevers van wadi Ziz. In het dorpje lopen we langs een gebouwtje dat een waslokaal is. Helaas willen de vrouwen niet dat Liesbeth een foto neemt. Wim heeft met zijn camera op afstand het totaal vastgelegd.

Aan het eind van de dag horen we dat een Duitse vrouw hulp vraagt voor haar zieke man die al meerdere dagen hoge koorts heeft. Antibiotica slaat niet aan. Ze staan naast ons. Een dokter uit de grotere stad ErRachidia zit in Rabat voor een congres. Er is dan dus geen vervanger. De campingbaas onderschat de situatie als hij een citroencocktail met kruiden en warm water 'de berber remedie' aanbiedt. De mensen zelf willen naar een ziekenhuis. Dat lijkt ook dringend gewenst. Wim grijpt in en bemiddelt met Engelse en Duitse vertaling. De campingbaas biedt na uitleg aan naar het ziekenhuis te rijden. De Duitse buurvrouw is opgelucht, ze durft zelf niet goed te rijden en zo komt er duidelijkheid. De symptomen zouden kunnen duiden op een legionellabacterie die je hier kan oplopen bij het douchen. Dat vertelt een Duitse motorrijder die, later binnen gekomen, het verhaal hoort. Wij blijven even standby zo lang het nodig is. Je zult maar ziek worden en er alleen voorstaan in Marokko.