Moermansk

Vanaf het hotel kunnen we met een buurtbus naar het centrum van Moermansk. We kopen een kaartje voor omgerekend € 0,45. De chauffeuse spreekt alleen Russisch.  De eerste verrassing is dat de buurtbus ons niet naar het centrum brengt. We komen bijna weer terug bij ons hotel. We stappen uit bij een grote supermarkt, Eldorado. Hier blijkt (opnieuw) dat artikelen in Rusland in vergelijking tot onze prijzen spotgoedkoop zijn. We komen in een Russische MediaMarkt. Alles is ongeveer 20% van onze prijs. Ongelooflijk. We hebben ondertussen ontdekt dat er een schema is voor de buslijnen. We lopen naar een opstapplaats waar we eerst langs kwamen met de buurtbus om op een trolleybus naar het centrum over te stappen. Als  extraatje tijdens ons uitstapje krijgen we strakblauwe lucht en volop zon. De temperatuur gaat van 7o  naar 15o.

Moermansk blijkt een boeiende en kleurrijke stad. We hebben tot nu toe veel grauwe steden en dorpen gezien. Het lijkt ook  een redelijk welvarende stad. Het openbaar vervoer is zoals in alle steden perfect geregeld en goedkoop.  In reisgidsen wordt tamelijk minachtend over de plaats geschreven. Toegegeven, Moermansk ligt wel zo ongeveer aan het einde van de bewoonde wereld. Dat betekent ook dat een discussie over kolencentrales hier niet aan de orde is. De grote hoge schoorstenen staan gewoon in het centrum. Er is bij de haven  een actieve kolenoverslag. Die ruik je op kilometers afstand ondanks de sproei installaties om het stof ‘neer te slaan’. En je bent in Rusland waar gebieden ‘non-restricted area’s’ zijn. Dus geen foto’s, zoals bij het havencomplex. Lenin staat centraal in de stad, met uiteraard een Leningradskaja straat. Bij de haven hangt nog het oude bord van de vroegere Sovjet staat CCCP (SSSR).

We lopen naar de haven waar de buiten bedrijf gestelde atoomijsbreker Lenin is afgemeerd. We zijn te laat voor een bezoek. (Aan het eind van de dag blijkt dat de komende drie dagen geen bezoek mogelijk is.)

Op weg erheen passeren we een aantal spoorwegovergangen waar oud en nog ouder treinmaterieel passeert en rangeert. Een personentrein naar Sint Petersburg heeft  20 wagons. Een spoorwegovergang gaat ongeveer 10 minuten voor een trein langs komt dicht, behalve voor voetgangers. Die kunnen gewoon blijven oversteken. Voor gemotoriseerd verkeer komen er stalen platen omhoog in het wegdek, zodat de doorgang volledig geblokkeerd is. Er is een voetgangerspassage over het grote spoorwegcomplex. Een oude stoomlocomotief die tot 2016 (100 jaar) in bedrijf is geweest staat op een sokkel.

Moermansk heeft ook een zwarte keerzijde. Het is de langst ijsvrij blijvende noordelijke haven van Rusland. De Russische vloot ligt hier met een marinebasis. Alle atoomonderzeeërs die buiten dienst kwamen zouden hier moeten worden ontmanteld. Maar daar was geen geld en/of geen prioriteit voor. Dus werden ze met hun kernlading tijdelijk gedumpt in een fjord. Ze roestten daar weg, want met 5-8 onderzeeërs per jaar om te ontmantelen duurt het nog minstens 50 jaar voor de oude troep is weggewerkt.  Radioactief afval werd in containers gedaan, die werden afgezonken in de kuststrook en het fjord. Alleen had men zich niet gerealiseerd dat in de -vanwege de straling hermetisch afgesloten- containers ook lucht was opgesloten. De containers bleven drijven en men besloot er gaten in te schieten. Een geslaagde aanpak: de containers zonken. De radioactiviteit kwam vrij. Het milieu is sinds de 50? er jaren voor onbepaalde tijd zo radioactief dat men zonder beschermende kleding er niet komen kan en mag. ‘Kom naar Moermansk en sterf’ ís gerapporteerd aan het Europees Parlement. De onderzoekscommissie kwam bij het onderzoek niet bij het ‘atoomkerkhof’. Een vinkje ontbrak, een aanvraag voor de doorlating was niet op tijd ingestuurd, of nog niet volledig verwerkt. Voor parlementariërs van de onderzoekscommissie was er -onvoorzien!- geen plaats in de legertrucks om het laatste traject te kunnen afleggen. Zij bleven mokkend in de bus. Het systeem  werkt: geen pottenkijkers met een ‘geldig’ excuus. (We herkennen het ook bij de MH17 retoriek en ontkenningsstrategieën.)

Er is in Rusland een groot verschil hoe je benaderd wordt: door een burger of een apparatsjik. De burger is vriendelijk, de apparatsjik is een bureaucraat van de bovenste plank. Een ontbrekend vinkje op een vergunning of pasje betekent een meedogenloos: njet. Een grens- of slagboomwachter weet niet goed te reageren als we na een paspoort- en kentekencontrole vriendelijk de hand opsteken bij passeren.

Als we bij onze auto terug zijn staat de Italiaanse campergroep om ons heen. We drinken een biertje en wijntje in het restaurant terwijl druk kwetterende en met de obers ruziënde Italianen dineren. Eén meneer wijst tot twee keer toe een visgerecht af omdat wat op zijn bord ligt (no pesce, dit is geen vis) niet overeenstemt met de afbeelding op de foto. Hij wil het precies zo geserveerd krijgen. Dat gaat hem niet lukken en hij weigert te eten. Bij de afrekening herhaalt zich het ‘no fish’drama. Wij lachen en maken een grapje daarover met de bediening.