Vrijheid van handel in Riga

We rijden van Litouwen naar Letland en zien een duidelijk verschil in welvaart. De wegen zijn goed, het landschap is  gelijk aan Litouwen. Het is allemaal net iets armoediger, kleinschaliger. Naarmate we meer richting Riga komen wordt het landschap  vlakker. Riga ligt aan de Golf van Riga en we rijden dwars door de  havenactiviteit en het watersportgebeuren. We vinden een camperplaats  die vergelijkbaar met die van Vilnius is en op een paar kilometer afstand van het oude centrum: Riga City Camping. Als we aankomen valt ons het grote aantal NL nummerborden op. De Senioren Kampeer Club is met 7 equipes hier neergestreken. Niet onze manier van rondtrekken.  We komen op zwart zand te staan waar eens gras heeft gegroeid. De voorzieningen zijn redelijk. De beheerders zijn weinig klantvriendelijk en niet echt informatief over de mogelijkheden van Riga. ’s Avonds betrekt het weer. Onweersbuien gaan links en rechts langs de camping, maar wij krijgen weinig ervan mee. Gelukkig maar. De temperatuur neemt fors af. We zitten 10o C lager. Heerlijke verkoeling.

De volgende morgen is het bewolkt en fris als we met de bus naar het oude centrum gaan. We zijn direct verrast. Het centrum van Riga leeft, heeft een veelheid aan torens en mooie facades van huizen en gebouwen. We zijn in een Hanzestad. Dat zie je aan de gevels, de gebouwen en ook aan de sporen van de vroegere welvaart. Als we uit de bus zijn gestapt lopen we langs de ‘Pilsetas canals’ het oude centrum in. Het is allemaal net meer levendig dan Vilnius, meer kleurrijk en tegelijk ook veel toeristischer. In Vilnius zag je nauwelijks groepen die werden rondgeleid door gidsen. In Riga worden we erdoor ‘overlopen’, waaronder opvallend veel Aziaten. Auto’s mogen in Riga het oude centrum niet in. Er is muziek op straat. Wat een verschil in levendigheid.

Tot de middag is het fris. Daarna is het stralend zonnig weer. We komen op het plein bij  de Dom van Riga. Deze Dom is niet over het hoofd te zien. Het lijkt alsof we onder de grond moeten, maar het hoogteverschil met het Domplein is een gevolg van aanslibbend land van de Dvina (Daugava) rivier. De kerk heeft meerdere bouwstijlen, die zich in eenvoud  presenteren. De eenvoud, die mede een gevolg is van de Reformatie waar veel van de oude glorie werd vernietigd,  blijkt o.a. uit de inrichting van de kerkbanken, de weinige versieringen, de eenvoud in kleur en de overwegend houten vloeren in de kerken.  Maar in de Dom van Riga geldt dit  niet voor de preekstoel en zeker niet voor het orgel. Dat is pracht en praal.  Een orgel dat in de 17e eeuw al groots werd genoemd, maar daarna na branden, plunderingen en veel restauraties extra is uitgebreid tot één van de grootste van Europa. Als we de kerk verlaten horen we dat er zojuist om 12.00 uur een dagelijks orgelconcert was gegeven.

Grenzend aan de Dom komen we in de kloostertuin, die bijna nog een meter lager ligt. Het mag eigenlijk de naam  ‘tuin’ niet hebben; het is niet veel meer dan een groene, kalige ruimte. De ‘tuin’ is omgeven door een zuilengang van kruisbogen. Heel bijzonder en mooi. De zuilengang verbond de Dom met het Romaanse klooster. Nu worden er allerlei oude attributen getoond van de geschiedenis van de kerk, de stad, de bewapening. Allemaal met een duidelijke drietalige uitleg.

We genieten van de kleurrijkheid en de levendigheid van de stad. Riga bruist, waar Vilnius weinig gebruik maakte van haar schatten om die te  tonen en toegankelijk te maken.  We slenteren door de straatjes en komen af en toe ogen te kort voor de steeds wisselende indrukken. We gaan een aantal kerken in, die opvallend genoeg allemaal soberheid tonen: de Sint Peter en Sint John kerk. Bij de laatste treffen we een oudere dame die ons attendeert op een concert dat die avond in de kerk plaats vindt. Ze weet alleen te vertellen dat het om een groot orkest en een groot koor gaat. We besluiten erop te wachten.

De tussentijd gebruiken we o.a. om naar de Central Market te gaan. Dat is, buiten het oude centrum,  een deels overdekte dagelijkse markt, waar -zo blijkt- de Letten hun inkopen doen. We moeten onder het spoor door en komen dan in een veelheid van marktkramen.  Een groot deel van de markt is overdekt in grote hallen. Veel groente, veel kleding, veel leer, veel amber, veel vis, veel vlees, veel kaas, veel souvenirs. Opvallend vinden we dat de verscheidenheid aan groenten in zekere zin beperkt is: broccoli, bloemkool, prei is het overgrote aanbod.  We hadden meer variatie verwacht. In beperkte mate vinden we  kool, bieten en wortelen. Maar we slagen bij een Aptieka wel voor een flesje pepermunt tinctuur om de luchtwegen open te houden.

Na de Centrale Markt zoeken we een terrasje. We besluiten er ook wat te eten om daarna om 19.00 uur naar het concert in de Sint John kerk te gaan. Terwijl we gezellig borrelen  heeft een cartoonist stiekem Wim geobserveerd en er een vlugge schets van gemaakt. We vinden hem allebei treffend.

Als we binnenkomen in de kerk krijgen we een programma in het Lets. Het thema van het concert is:  In Memoriam. Oh, even verwarring. Voor wie, voor wat? We vragen aan een dame naast ons waarom het concert deze titel heeft. ‘Dit is een eerbetoon aan alle slachtoffers van de communistische genocide die heeft plaats gevonden. Het wordt jaarlijks herhaald.’ Het is duidelijk. (Van de Baltische volken is alleen door Rusland ongeveer 1/5 uitgemoord, naar Siberië verbannen en daar omgekomen of in strafkampen geëindigd.) Wij begrijpen de impact.   Dit wordt een bijzondere avond.  Ons reisthema  ‘Weg van de Vrijheid’ krijgt  een extra dimensie.

Op het programma staan  veelal moderne werken van Letse componisten. Het openingsnummer “Kad Pärnäksi, bälelin” door het groot orkest komt binnen. Later begrijpen we dat het betekent: “Wanneer kom je terug, broeder”. Het volgend ‘In Memoriam’ (van een moderne Letse compinist: Plakidis) maakt de kerk muisstil. Hetzelfde geldt voor een 9-tal vrouwenstemmen  a capella vanaf het orgelbalkon. Een hoogtepunt is een Letse bewerking (van Celma-Kursiete)  van de lyric ‘When David heard’. Gezongen door  een extra groot koor (100 zangers) en gebaseerd op het bericht dat koning David kreeg over de dood van Absalom. Ook dit nummer komt door zijn steeds wisselende klankkleuren bij de inzet van de titel heel expressief  en dan weer ingetogen over.  Een Lets (bewerking: Vasks) ‘Dona nobis pacem’ klinkt nog na als we buiten lopen. We hebben via de muziek van dit concert  intens mee stil gestaan bij  de gruwelen van de onderdrukking en repressie van het communistisch regiem. Om niet te vergeten.