Histria Constanta Boekarest

Als we de Donaudelta verlaten reizen we naar Constanta, wat voor Roemenen als dé badplaats geldt. We hebben gezien dat halverwege, bij Histria, een opgraving is die wordt aangeduid als ‘Pompeï van Roemenië’. Om er te komen buigen we af en volgen een kustweg. Het valt direct op dat het een erg armoedige streek is. Kleine, slecht onderhouden en vervallen huizen. En kleine akkers en velden die kennelijk alleen in eigen levensonderhoud voorzien met nog veel ongerepte, onbewerkte natuur.  De wegen zijn slecht, het is duidelijk een uithoek waar weinig aandacht en geld aan wordt besteed. Vergelijkbaar met de situatie in bergdorpen.

Bij Histria vinden we een complete opgraving van voor en na de Christelijke jaartelling. Histria was in die tijd al een belangrijke ommuurde stad aan de Zwarte Zee. De vergelijking met Pompeï is misplaatst. Er is geen sprake van een vulkaanuitbarsting en lavastroom. Door verschillende oorlogen is de stad meerdere keren verwoest; daarna en daardoor onder het zand verdwenen.  Maar feit is dat eeuwenlang onder de grond ruïnes uit de Griekse en Romeinse tijd verborgen zijn gebleven en sinds 1920 voor het eerst zijn herontdekt en deels blootgelegd. Griekse invloeden zien we terug in de bouw van tempels gewijd aan o.a. Zeus;  Romeinse door  het gebruik van thermen, warmwaterbronnen en -gangen. We lopen over een groot terrein, waar de vormen van de woonvertrekken zich aftekenen. Er waren binnen de ommuurde stad drie verschillende kapellen en speciaal voor de verering van Griekse goden was er een sacraal terrein.  Na de eerste ontdekking en opgravingen is er -voor die tijd gebruikelijk- geprobeerd de oude vormen te herstellen. Dat zien we door het gebruik van rode bakstenen, cementen afdekking en moderne rotsblokken ter vulling van gaten in de muren. Het plaatselijk museum met de  belangrijkste vondsten, waaronder mozaïekvloeren en wandversiering, ondergaat een grondige renovatie. Helaas niet geopend.

We zien op alle grassen aan de stengels hele kleine witte slakken. Het lijken op afstand slijmpropjes. Ze zijn niet groter dan 6-9mm. Het blijkt de kleine kartuizerslak  te zijn, die in het gebied van de Zwarte Zee inheems is. De slak heeft voorkeur voor een open, droog warm leefgebied. De dorre vlakte bij de ruïnes voldoet daar in alle opzichten aan.

Als we Constanta naderen zien we grote raffinaderijen. Als we dichterbij komen ruikt het, volgens Wim,  als 50 jaar geleden in Pernis: een vieze zware lucht. Binnen die stankcirkels van Rompetrol (vergelijkbaar met Shell) zijn en worden grote appartementencomplexen ‘met uitzicht op zee’ uit de grond gestampt. Het vindt gretig aftrek. Ook twee campings liggen in dat gebied. Wij halen onze neus er voor op. Dat betekent dat we pas 10 kilometer aan de zuidkant van Constanta de enige andere camping vinden. We stoppen in Constanta, waar we drie musea willen bezoeken op het gebied van historie, mozaïek en art.

In het historisch museum zien we veel voorwerpen uit Constanta van dezelfde periode als in Histria.  Dat gaf een verrassend beeld over de hoge vorm van ontwikkeling op het gebied van glas, keramiek, ijzer en brons.

Helaas blijken de musea voor mozaïek en art gesloten. In het centrum is een moskee met minaret, die als museum open is. 

De oude stad van Constanta valt ons tegen. Natuurlijk hadden we verder kunnen kijken en b.v. naar de haven kunnen gaan.  We zijn geen strandaanbidders en dus laten we het strand, de boulevards met hoge hotels voor wat ze zijn. We sluiten af met een pizza. 

In Eforie Nord, een voorstad van Constanta, is een camping bij het oude stadsdeel. Eforie is gezellig, heeft sfeer ondanks het feit dat ook hier veel nieuwbouw is en nog wordt bijgebouwd. Het wordt een grote badplaats. De camping hanteert een bijzondere vorm van plaatsing. Op het terrein staan de betonnen kolommen van een niet meer gerealiseerd communistisch bouwwerk. 

De plekken daaronder dienen voor de ééndaagse strandbezoekers. Roemenen komen ’s morgens vroeg met een afgeladen personenauto, parkeren, pakken tafel, stoel en gasfles en bereiden om 10 uur een warme lunch. Vervolgens gaan ze naar het strand om ’s avonds zongebrand alles weer in te pakken en te vertrekken. Wij werden met onze huifkar tot die categorie gerekend en mogen niet op het veld voor kampeerders staan. Wij  gaan ’s avonds langs de boulevard. Het is er gezellig druk en wij flaneren mee. Het strand ligt er verlaten bij met voor de volgende dag keurig op rij strandstoelen, parasols. Het beeld dat we van Italiaanse, Franse, Spaanse stranden kennen. We besluiten door te rijden naar Boekarest. Deze vorm van vakantie houden is aan ons  niet besteed.

Aan de westkant van Boekarest ligt een camping bij een park waarin veel Roemenen de weekenden doorbrengen. Van daaruit kunnen we met openbaar vervoer naar de hoofdstad. Bijna niemand van de wat oudere generatie spreekt Engels of Duits. Russisch was onder het regiem verplicht, maar dat hoor je bijna niet spreken. In de bus blijkt dat we niet tot het centrum gaan, (zoals gezegd op de camping), maar dat we vijf kilometer eerder weer van het centrum wegrijden. Twee tramlijnen verder komen we in hartje Boekarest.

We willen vandaag in ieder geval het Parlementsgebouw bezoeken en hebben daarvoor online gereserveerd. Het is druk en we kunnen het pas om 3 uur boeken. We lopen het oudste centrum in. Het blijkt een mengeling van oude gebouwen, deels vervallen gebouwen en weinig inspirerende woonblokken.

Nicolae Ceaucescu staat erom bekend dat hij oude cultuur en geschiedenis wilde uitwissen en zijn stempel wilde drukken op steden en dorpen. In dat proces past ook het plan om een groot paleis te bouwen in  het hart van Boekarest. In Boekarest betekent dit dat in het oude centrum 20.000 (woonruimte voor minstens 80.000 mensen) huizen zijn afgebroken om te worden vervangen  door woonblokken. Naast de woonwijk moesten een stadion, kunsthistorische kerken,  kloosters en synagogen  ‘plat’. Er is dus feitelijk geen ‘hart’ meer in het oudste stadsdeel. En dat zien en voelen we als we rondlopen. Een andere reden is dat Boekarest in 1977 getroffen is door een aardbeving met schade. Maar de sloophamer van Nicolae was de grootste boosdoener.

De repressie van Ceaucescu leidde tot veel weerstand: in steden en dorpen waar huizen werden afgebroken, op het platteland bij de boeren, in de kerken vanwege de beperkingen. Alle protesten werden met grof geweld en intimidatie neergeslagen. Na de kaalslag in het centrum van Boekarest was er woede, ook onder studenten vanwege de vrijheidsbeperkingen. Nadat Gorbatsjov had bepaald dat de Sovjetsatellieten een eigen koers mochten varen, ging Ceaucescu onverminderd door. Nadat de Berlijnse muur in 1989 was gevallen brak er in december een opstand uit die als een olievlek over het land ging. Toen Ceaucescu en zijn vrouw Elena op staatsbezoek in Iran waren laaide het protest weer op. Men eiste hun aftreden. Securitate opende het vuur op de betogers, maar het leger koos de kant van de opstandelingen. Ceaucescu en Elena probeerden te vluchten, werden gearresteerd en via een schijnproces ter dood veroordeeld en onmiddellijk geexecuteerd.  De bouw van het paleis, nu als parlementsgebouw werd doorgezet en in 1999 afgerond. Na de val van Ceaucescu bloeide de economie op.

Het parlementsgebouw is (met 365.000 m2, 270x245m, 84m hoog, 12 verdiepingen, 8 ondergrondse niveaus) een ongelooflijk imponerend bouwwerk. Alles is in opdracht van Ceaucescu groter, zwaarder, dikker. Het grootse in Europa en na het Pentagon  in de wereld. 

Ceaucescu had de bijnaam ‘Geniale bouwer van het communisme’. Het gebouw moet groter en een tegenhanger zijn van  Kasteel Peles in Sinaia. Dat paleis was ook met volledig Roemeense materialen gebouwd. Alle marmer moest beschikbaar komen voor het parlementsgebouw. Een groep van ruim 200 architecten werkte ieder een eigen ruimteontwerp uit, waarin een bepaalde stijl van elders werd vorm gegeven. Dat betekent dat er in het gebouw 200 immense vertrekken zijn, naast de bijna  2000 kleinere werkvertrekken. Hallen, zalen, gangen zijn 12, 16 of 19 meter hoog, bekleed met marmer, hout, kristallen armaturen, gordijnen (16 meter lang), tapijten (3 ton zwaar). Allemaal ‘made in Romania’. We kijken onze ogen uit en realiseren ons dat we in de rondleiding van een uur maar 3 % hebben gezien.  We hebben dan wel op twee (van de 12) verdiepingen 300 traptreden en 2 kilometer gelopen. 

Het kon niet op met de versieri ngen en aankleding. Kosten noch moeite zijn gespaard. Kroonluchters, stucwerk, wandkleden, tapijten, deuren, gordijnen.

Of met het inlegwerk in de mozaiekvloeren. Waaronder de plattegrond van het gebouw in de vorm van een vierkant met torens, gangen, zalen. Talloze keren herhaald. 

Als we op het platteland zeggen dat we (ook) naar Boekarest gaan, worden in het meest gunstige geval de schouders opgehaald. Meestal volgt een afkeurend gebaar of wordt  nog duidelijker afgeraden er heen te gaan.  We hebben in het oude centrum van  Boekarest geen leuk sfeervol kloppend hart kunnen ontdekken. Chisinau, een kleinere hoofdstad, had meer sfeer en levendigheid. Natuurlijk is er in Boekarest meer te zien en te doen. Boekarest heeft een metro, heeft meerdere grote parken. Er is muziek, cultuur en kunst.  Het is een studentenstad.    Maar zelfs in de hoofdstad is men nog voornamelijk op het Roemeens georiënteerd en weinig op toeristen. Alleen de jongere generatie spreekt meer talen. Russisch is sowieso een ongewenste taal.  Voor ons was een groot gemis dat we nauwelijks uitleg of vertaling zagen. We hebben besloten na onze tocht langs kloosters geen kerken, basilieken, kloosters te bezoeken, tenzij ze heel bijzonder zijn zoals museum ‘het leven van boeren in Roemenië’. Wat daar te zien is, is mooi, maar het is heel weinig en niet echt compleet. En er is geen enkele anderstalige uitleg, dan alleen Roemeens. Maar het kan ook anders, zo blijkt als we het museum ‘Dimitrie Gusti’ bezoeken, te vergelijken met ons openluchtmuseum. Huizen, kerken, windmolens die in de verschillende districten in Roemenië hebben gestaan en hier herbouwd.  Mooie oude gebouwen met veel sfeer. Mooier dan veel van  de huizenblokken die we nu in Roemenie te zien krijgen. De echte oude historie lijkt op een heleboel plaatsen weggevaagd.