nouakchott

Mauritanië is een  arm land. Je ziet het overal, maar vooral ook in de hoofdstad. Het is voor onze begrippen onbegrijpelijk hoe mensen van bijna niets kunnen leven. Het is armoediger dan in de meeste plaatsen in Marokko. Er is weinig werk. Vis is een belangrijk exportmiddel en daarnaast ijzererts dat met een 300m lange trein uit de Sahara naar de haven wordt getransporteerd. Het bruto nationaal product is laag. Mauritanië staat op de 90e plaats van onderop gerekend. Het is lastig als rijke Europeaan om te gaan met wat je ziet. Opvallend is  ook hier dat de mensen gastvrij en vriendelijk zijn.

Het is even wennen: verkeer in Mauritanië rijdt roekelozer dan  Fransen op de Périferique van Parijs. Stoplichten en stopborden worden genegeerd. Men rijdt zonder te kijken de weg op, steekt over.  Als het zo uitkomt rijdt men op de  tegenliggerbaan. Men knippert met de lichten (als die het nog doen), men toetert en wringt zich met de auto tussen de voor- of naastrijder. Het recht van de sterkste, de snelste, de brutaalste. Geen wonder dat veel auto’s verkreukeld rond rijden. Onze taxi is daarvan een goed voorbeeld. Gesprongen voorruit, halfopen raam, veel deuken, slechte schakelbak, achterportier niet te openen van binnenuit. Maar het kan nog veel ‘uitgedoster’ en gammeler. Zo lang het nog rijdt is het op de weg. Daarna staat het afgedankt langs dezelfde weg, waar men onderdelen  naar believen van gebruikt. Craddle to craddle, maar wel met veel restrommel.

Onze gids, Bihe, brengt ons in Nouakchott op plaatsen waar we anders nooit zouden (kunnen) komen. Een vriend van hem rijdt met zijn gammele auto als taxi. Zonder enig probleem gaat hij overal met ons mee. Hij heeft geen werk en wel een gezin met 7 kinderen te onderhouden. We mogen ook een kijkje nemen bij hem thuis. Hij is er duidelijk trots dat hij ons rond kan rijden. Als we met Bihe een afspraak willen maken over de vergoeding wordt het vaag. We zien dat extra diesel door Bihe moet worden betaald om op onze bestemming te kunnen komen. Bihe laat uit bescheidenheid (?) aan ons over wat we betalen na 5,5 uur te hebben rondgereden. Maar als Wim omgerekend  een bedrag van € 10 uit zijn portemonnee haalt (voor onze chauffeur gelet op zijn reactie een ruime beloning) wordt duidelijk dat Bihe € 2,50  erbij meer passend vindt. Het is het waard want we hebben een fantastische kennismaking met Nouakchott.

We gaan naar het strand waar de vissers met hun vangst aankomen en de vis verhandeld wordt. Wij zouden bij de eerste slagboom van het terrein al niet verder zijn gekomen, maar met de gids komen we met de auto tot vlakbij de aanlandplek van de boten.  Op de wal liggen de voor Nouakchott  karakteristieke vissersboten met hoge voorplecht, pirogen.  Kleurrijk en rijk beschilderd.   We zien een vissersboot  door de golven en branding heen aan land komen. Het is ineens één en al bedrijvigheid en toeloop. Maar de boot heeft weinig vis aan boord. Het is een watertaxi.   Het is een gekrioel van mensen, jong en oud, met karretjes, manden, plastic tassen waarin de kennelijk ondermaatse vis wordt verzameld. Die vis ligt op een hoop in het zand, wordt vervolgens door de ‘vinder’ gewassen in een teiltje en  daarna meegenomen. De betere kwaliteit  ligt in  ijs in kratten, voor de verkoop. We zien grote moten tonijn, rode poon, haringen, een soort schol, inktvis. Dode vis blijft al dan niet gedeeltelijk aangevreten in het zand liggen. Er is een hal waar de vis wordt klaar gemaakt voor verder vervoer. Mannen en vrouwen zitten bij hun portie vis en sorteren het. Het is een bijzonder schouwspel. Er is ook een kerkhof voor oude, versleten boten.

We stoppen bij een werkplaats. Achter de brede deuren blijkt een vissersboot in aanbouw te zijn. De boot wordt op bestelling gemaakt. Het model wijkt af van de boten die we zagen. Meer diepgang, breder en geen hoge voorplecht. Het is een Marokkaans model vertelt de bouwer. Vol trots laat hij zien dat hij met eenvoudig gereedschap (handzaag en elektrische schaaf) de boot maakt. Eucalyptushout voor de stevige delen. De rest van Zweeds grenen hout. De naden worden met pek dicht gemaakt. We zien ook dat de werkplaats zijn ‘huis’ is. Een tent in de hoek van de werkplaats.

De chauffeur stopt bij zijn woonhuis. Een kleine vierkante woonruimte, waarin kleden op de grond liggen. Op het kleed zit grootmoeder, 80 jaar oud en moeder heeft de jongste telg vast. De partner is er ook, samen met 3 meisjes en nog een jongere vrouw. De overige 3 kinderen zijn er niet. We worden gastvrij ontvangen en wij tweeën krijgen thee aangeboden. We maken wat foto’s en Wim vraagt of we de kinderen geld kunnen geven. Maar ja wat geef je dan? Bihe neemt 2 munten en geeft die aan de 2 jongsten. Maar bij de auto meldt zich het oudste meisje. Ze  wordt afgehouden, maar Wim geeft aan dat niet fair te vinden. Hij heeft een biljet van 50 RMU (€ 1,10). Dat maakt iedereen tevreden. De jongste  vrouw komt lachend bij het raam van Bihe en vraagt met een ontwapenende glimlach ‘en waarom krijg ik niks’. Tsja, goede vraag.

We gaan naar de markt ‘capitale’. In één van de wijken is vandaag  een grote markt. In een groot vierkant deel van de wijk, waar op straat voornamelijk stoffen, schoeisel, kleding worden aangeboden. Kleurrijk en onvoorstelbaar hoeveel aanbod er is. We lopen tussen de rijen door, maken foto’s en worden door de aanwezigheid van Bihe nauwelijks aangesproken. Totdat we zelf stoppen en een stofje betasten, willen voelen wat het is. Een aantal vrouwen hebben een speciale techniek toegepast om de stof te bewerken. Liesbeth herkent het: shibori. Het zijn 3 meter lange doeken die de vrouw omwikkeld draagt. Liesbeth vindt een passende stof en wordt ‘aangekleed’, of beter gezegd ‘ingewikkeld’. Ze is ‘verkocht’. Het is verrassend hoeveel positieve reacties Liesbeth krijgt van alle vrouwen. Dat vinden ze geweldig, een blanke vrouw in hun  kleed. Daarna wil Bihe  ons traditioneel bewerkte sieraden laten zien. De taxi stopt maar het is snel duidelijk dat wij daarin niet geïnteresseerd zijn.

Het is een zonnige warme dag. De temperatuur is 32 graden en het voorstel is dat we naar het strand gaan. Prima, wij hebben geen idee wat er daar verder gebeurt. Het is 16 km buiten de stad. En een paar kilometer piste met een gammele bak, die af en toe bijna niet kan overschakelen redden we het toch. We komen bij een strandtent waar ook een camping is: les Sultanes.   

Uit de auto komt een zakje houtskool, theekannetje, theeglaasjes en een blik ‘antifreeze’, waarin het water voor de thee blijkt te zitten. Een brede kolenschep gaat ook mee. Op het strand zitten meer mensen langs de waterkant. Een zakje biscuit gaat open. Pinda’s worden op een schaaltje gelegd. Gebrand in het warme Saharazand, meldt Bihe. Op de kolenschep wordt een klein vuurtje gemaakt. We krijgen Mauritaanse thee geserveerd. Een kameelhouder komt even een praatje maken, misschien wel met het idee dat ook één van ons een kort ritje wil maken. Het is gezellig en een prachtige afsluiter van onze kennismaking met Nouakchott. De zon gaat onder en we gaan terug. Maar niet voordat onze Bihe aan andere gids omstandig heeft uitgelegd dat hij ons begeleidt en dat we uit Holland komen. Netwerken noemen we dat.

Op zaterdag staat een bezoek aan een Festival Nomades op het programma. We zouden er om 3 uur naar toe gaan.  Als de gids om iets voor 2 uur bij ons is belt hij zijn taxi vriend. Bihe wil ons persé een tele-markt laten zien. We rijden de stad in en komen bij een ongelooflijke hoeveelheid mobiels, laptops, snoertjes, televisies, telefoonkaarten. Alles wat met digi te maken heeft maar vooral veel mobiels. We zien onze oude Nokia’s hier aangeboden worden. Honderden meters handelaren. Reparateurs van tablets, schermen. Het is er allemaal. Maar…… het interesseert ons maar matig.  Bihe loopt een uitgebreid rondje en we komen terug bij de auto. De chauffeur is er niet. We wachten ongeveer 20 minuten en kijken naar de passanten. Ook interessant.  Als dan uiteindelijk om kwart over 3 de chauffeur komt, blijkt dat we niet weg kunnen rijden. Bihe heeft voor de chauffeur een simkaart geregeld. Kennelijk van de bijdrage die wij Bihe betaalden want de chauffeur bedankt ons.   Een handelaar komt naar de auto en probeert de simkaart te activeren. Aanvankelijk zonder succes. Bij ons gaat het lampje branden. Wij zijn dus alleen voor de simkaart eerst  naar de  tele markt gereden. Want zonder mobiel ben je niets in MAU en heeft Bihe geen contact met de chauffeur.  Dat duurde dus al met al meer dan een uur. 

We rijden de stad uit. Het is duidelijk dat de chauffeur en Bihe niet precies weten waar het Festival wordt gehouden. Het is in de woestijn bij het strand. Ze zoeken een tent. Er wordt gebeld. We rijden een zandweg in. Niet de juiste. Een aantal auto’s kiezen een andere piste. Die wordt gevolgd en tot opluchting van Bihe zien we na een paar minuten tenten in de verte. We komen bij een afgezet terrein waar nomadenmuziek wordt gespeeld. Een klein podium met een paar muzikanten. Er is een Canadese delegatie, waaronder de ambassadeur en er treedt een Canadese muziekgroep op. Maple-leaf vlaggetjes onderstrepen de internationale uitwisseling. Kleurrijke bezoekers met kinderen en partners zijn binnen het met kleurrijke  doeken afgeschermd ‘theater’.  Er volgt een 40 minuten durende toesprakenreeks, waarvan het meeste aan ons voorbij gaat. Ook de ambassadeur uit Canada spreekt het festival toe. Als hij afsluit wenst hij ‘Maroque’ een mooi festival toe en herstelt zich  snel met “Mauritanië’. Hij kan er om lachen en zijn gastheer ook. De mannen die naar het festival zijn gekomen trekken ter plekke een witte of een lichtblauwe ‘jurk’ aan, een boubous, de variant op de Marokkaanse djellaba. Het is een prachtig geheel.  De Mauritiaanse muziek is bijzonder.  Een dame bespeelt een op een  lier lijkend instrument met een klankkast van leer. Die klankkast wordt ook als ritmesectie gebruikt.

Bij het terrein staan een heleboel nomad paarden, sommige met een Hollandse bloedlijn zoals Bihe weet te melden.  Het zijn merendeels snelle kleine paarden, die zoals blijkt een vurig temperament hebben. Het kost menig ruiter moeite de paarden in bedwang te houden. Er zal een ‘course’ komen, een wedren. Maar eerst een vlaggenparade langs de ‘autoriteiten’. Prachtig om te zien hoe zelfs de jongsten hun rijdier tonen in nomad ornaat. We ‘schieten’ veel foto’s. Tussendoor is er een demonstratie van meer ervaren ruiters: staand op het paard in galop passeren, rijdend uit en in het zadel springen. Alles in een razendsnel tempo. Mooi om te zien.

Bihe netwerkt stevig  en laat  graag weten dat hij er voor ons is. We worden aan een aantal bekenden voorgesteld: de man van de 4x4 terreinwagens, de man van een camping in Atar, de man van een festival, de man van…… Het wordt helemaal een superdag voor Bihe als hij Wims fototoestel vraagt. Hij mag er foto’s mee maken. Maar nog belangrijker is dat hij  nu trots overal bij kan komen. We zien hem druk bezig. Het is leuk om te zien. Tussendoor meldt hij vol trots ook de ambassadeur op de foto te hebben.  (Wij zouden er geen foto van nemen.) 

We zien ruiters zich klaar maken met gele jacks en een helm op. Tot nu toe was alle draverij zonder helm. Een 15-tal ruiters moeten achter de startstreep wachten. Daar komt menig zweepje aan te pas om de paarden in toom te houden. Ook 4 kamelen doen mee aan de race. Er zijn 3 valse starts, maar dan raast de equipe voorbij.  Bihe blijkt veel veraf foto’s te hebben gemaakt, maar hij stapt parmantig rond.  Geen tijd en aandacht voor zijn klanten. Hij komt even langs de zijlijn: ik maak ook video’s. (ze blijken later uit 1 beeldje te bestaan, lol).  Weg is hij weer. De race gaat razendsnel. Het parcours is in de woestijn met een grote shovel glad geschoven. De politie rijdt mee, ‘voor de veiligheid’. Daar is niets teveel mee gezegd want als de nummer 1, 2 en 3 over de streep zijn, komt jockey nummer zoveel met zijn paard op de afzetting af, springt er overheen. Jockey van het paard, maar gelukkig is het paard direct bij de teugel gegrepen. Geen gewonden, geen paniek. Gelach en diskwalificatie voor de rijder.  We geven aan terug te willen. Onze chauffeur is naar huis. Gelukkig kan hij worden gebeld. Bihe kan niet genoeg krijgen van zijn rol als fotograaf. Hij staat al weer tussen de blauwjurken. Wij lopen alvast richting parkeerplaats. Bihe is ons even kwijt en komt op een drafje achter ons aan. Het is per slot een ‘rencourse’.

Lopend naar de auto vraagt hij hoe we het vonden. We hebben twee waarderingen. Een duim omhoog en een duim omlaag. We maken zonder omhaal duidelijk dat het tweede deel prachtig is, maar dat deel één (de telemarkt) voor ons een dikke ‘min’ krijgt. De boodschap komt goed over.

Terug bij auberge Sahara krijgen we uitleg over het theeritueel. Ondertussen wordt voor de zoveelste keer door ons gevraagd wat Bihe krijgt voor zijn rol als gids. De handen gaan in de lucht, ‘het is voor jullie mijn papa en mijn mama. Het is voor mijn plezier.  Nee Bihe, zo makkelijk gaat dat niet. Als je in Holland komt willen we bij wijze van  spreken je als een vader en moeder rondleiden, maar hier is het je werk. Wij willen graag een redelijke prijs betalen. Maar ja wat is redelijk in Mauritanië? Dat is een lastig dilemma. We zagen het al bij de afrekening met de chauffeur. We zien het nu weer. We vragen naar het normale tarief. Schoorvoetend wordt € 40 genoemd. Daarna wordt het ineens € 100 tot een bedrag van € 150 voor een hele dag. Bihe wil ons graag  7 dagen rondrijden met een 4x4. We hadden de avond ervoor al naar de prijs gevraagd. Toen was het voor 7 dagen een fiks totaalbedrag (7x € 100 4x4 + 7x € 150 Bihe.) We hebben snel duidelijk gemaakt dat het voor ons  geen reëel bedrag is. Dat viel hem tegen.

Vanavond benadert Bihe het anders. Hij wil 5 dagen Atar doen. En wil dan € 50 per dag als gids + € 50 voor koken/eten.   Plus 3 dagen 4x4 maakt € 600. Wij zeggen beiden dat we over dat bedrag een nachtje willen slapen. Slik. Bihe belt en probeert duidelijk te maken dat hij de 4x4 snel moet reserveren. Wij trappen er niet in. Maar onder het genot van de derde theeronde, waar je volgens Mauritiaanse riten praat over je plannen,  gooit Wim het over een andere boeg. Tegen Bihe in het Frans: wij rijden met onze auto naar Atar, jij rijdt mee. Wij betalen  de brandstof en we staan twee dagen op een camping in Atar. Jij regelt 3 dagen 4x4 met ‘kampement’. Als jij met ons mee rijdt is het geen werk voor je. Je werk begint als we met de 4x4 gaan rijden. Mijn voorstel is: 4x4 + 3 dagen tarief € 50, is totaal € 450. Oeps. Wim vraagt: deal? Bij de derde vraag is het (pas) een deal. Wij weten dat bij  Bihe’s opdrachtgever een 4x4 € 75 per dag kost, maar willen hem die extra marge gunnen. We gaan vanaf maandag 5 dagen naar Atar en het gebied rond Chinquetti. Dit gebied staat ook op onze wensenlijst voor Mauritanië. Het staat op nummer 3 in de top 10 van ‘To do in MAU’. (Na de vissershaven en het strand in Nouakchott).

Bihe nog een paar kleine details: onze auto moet veilig staan op bewaakt terrein. Geen probleem. Wij hebben een tent. Bihe: ik heb tent voor 4-5 personen. Wim: nee, wij nemen onze eigen tent mee. Jij zorgt voor 2 matrassen. Liesbeth lacht. Oh, Bihe had het zich anders voorgesteld, maar okay. Bihe zal koken en houdt rekening met onze voorkeuren (geen wit vlees (kip)  voor Wim en geen aardappels voor Liesbeth). Veel groenten en couscous. Hij krijgt € 50 voorschot voor de inkopen. Bihe wil graag een extra voorschot maar daar doen we niet aan mee. We zijn niet de generale bank, maar het maakt wel duidelijk hoe  financieel kwetsbaar en afhankelijk onze jonge gids is van deze inkomsten.  Het kan  een mooi avontuur worden.

Voor belangstellenden

het MAU thee ritueel

Je drinkt per theesessie in 3 ronden een klein glaasje thee: ronde 1 voor de ontspanning, ronde 2 voor het verhaal van de dag, ronde 3 voor de toekomstplannen, discussie, uitwisseling.

In MAU is er 4-5x een theeritueel:

1         bij het ontbijt tussen 6 en 8 uur

2         bij de lunch rond 12 uur

3         in de namiddag tussen 3 en 4 uur

4         rond etenstijd  tussen 6 en 8 uur

5         tussen 10 en 11 uur een simpele thee

Bij ieder theeritueel is er een wisselende samenstelling eetbaars:

’s morgens met biscuit of brood

daarna pinda’s, die op een schaaltje  geserveerd tajine de thé’ worden genoemd vanwege de branding in het zand

daarna dadels.

Deze 3 varianten kunnen worden aangepast aan eigen smaak.

Bij  etenstijd in de avond is er vaak een combinatie.

Hoe maak je thee?

Je kookt zwarte thee op een vuurtje. Daarna opgieten in de kleine theeglaasjes: zgn lange thee voor het opschuimen maar ook om de thee een donkerder kleur te geven. Er wordt gestopt als onderin het glaasje de thee donker kleurt.

Daarna gaat er mint bij. Opnieuw opgieten en drinken. In drie snelle teugjes naar binnen. Liefst licht slurpend.

Water erbij, opnieuw koken. Langer laten staan. 5 minuten wachten voor tweede thee ronde. Lange thee gieten. Drinken.

Opnieuw water en mint erbij. Zelfde procedure. Maar voor de smaak soms ook een blaadje basilicum toevoegen.

Bij de thee wordt een grote hoeveelheid suiker toegevoegd.  Europeanen niet, weet onze gids.