Inwijding in Meknès

27 januari 2018 - Meknes, Marokko

We zijn onze huifkar nog niet uit of onze gidsverkoper meldt zich. Nee, we willen geen uitgebreide tour. En ja, we willen wel een gids, maar dan willen we eerst overleggen. Als we de rotonde oversteken om naar de klaarstaande gids te gaan wordt bij wijze van spreken het verkeer stil gelegd. Khalid, de gids, lijkt de tegenpool van de tussenpersoon. Innemend, vriendelijk. Engelstalig en bereid het met elkaar te proberen. Hij blijkt helemaal bij ons Meknès-pakket te passen. We krijgen in een uitgebreide rondleiding veel ins en outs van de stad, de berbers, de joden, de islam, de geschiedenis, de cultuur.

We lopen eerst door de vroegere joodse wijk, waar muren deels blauw zijn geverfd. De kleur van de vlag meldt Khalid. We zien de zeskantige ster nog op veel plaatsen terug. We horen dat tijdens de Tweede Wereldoorlog de koning geweigerd heeft de joodse bevolking uit te sluiten. Daarmee bereikend dat aan het eind van de oorlog toen de staat Israël werd opgericht weinig mensen gehoor gaven aan de oproep naar Israël te vertrekken.

We krijgen uitleg over het meer open karakter van de Marokkaanse maatschappij sinds de huidige koning wetten en regels heeft aangepast. Met name ook op het gebied van de gelijkwaardigheid van de vrouw. Khalid vertelt met veel overtuiging de verschillen tussen vroeger en nu. Het feit dat de koning vorige week een vrouw als ambtenaar voor trouwen, echtscheiding, erfrecht (adoel) benoemde onderstreept de nieuwe verhoudingen. Veel Marokkanen juichen dit toe, zegt Khalid.

We krijgen uitleg over de poorten, de moskeeën, de specifieke kleuren in keramiek, de verschillen in deurbeslag (vijftand islam; drietand joods; deurklopper voor mannelijk, respectievelijk vrouwelijk bezoek; deur voor huwelijk en dagelijks gebruik; functie van ijzerwerk voor ramen en inpanfig balkon (vrouw niet, straat wel zichtbaar voor vrouw); de functie van de vele fonteinen in de stad. De rituele reinigingsgebruiken bij het betreden van de moskee. Het is teveel om het allemaal in één keer goed te bevatten en weer te geven. Wim doet af en toe een poging het te herhalen, Liesbeth is weg van de kleuren, de textiel, de kantjes, de knopen, de bandjes, het weefwerk. Er is alle tijd om aansluitend stil te staan bij de verschillende ambachten. We krijgen uitleg van Khalid of de plaatselijke ambachtsman of -vrouw. Het is een kleurrijk en heel afwisselend geheel.

Na ruim 3 uur zijn we toe aan een break. Khalid adviseert te gaan lunchen bij een echt berber restaurant, waar de vrouw kookt, de man uitserveert. We komen bij een binnenruimte waar je anders nooit zou komen. De geuren uit de keuken verspreiden zich. We krijgen een vegetarische schotel, overheerlijk en kruidig. De wanden van het restaurant zijn bekleed met de bruidskleden die de vrouw inbracht bij haar huwelijk.

Het weer is omgeslagen. Het is kouder en de kans op regen blijft aanwezig. We willen nog graag langs de stadsmuur. Dat is een tocht van ruim 4,5 km. Het is 3 uur geweest. We kiezen voor de koets om het nog vandaag te kunnen doen. Van het paleis zien we alleen de poorten en de vele soldaten. Het mausoleum wordt gerenoveerd. Dus dicht. Blijven over: de christelijke gevangenis, de paardenstallen en het grote waterreservoir.

De christelijke gevangenis (Kara of Quaragevangenis) is een enorm ondergrondse ruimte waar eind 1600 de toenmalige sultan, Spanjaarden, Portugezen en christenen als slaven gevangen hield. Onvoorstelbaar hoe met weinig licht (kleine licht- en luchtroosters) ruim 4000 mensen hier huisden. Lopend in die immense kerker probeer je je een voorstelling te maken hoe erbarmelijk het was. En tegelijk realiseer je je dat ook Nederland onder soortgelijke omstandigheden met slaven omging.

We stoppen ook bij een enorme koninklijke paardenstal, annex fokkerij. In een enorm complex werden vroeger 12.000 paarden gehouden. Met een veelvoud aan verzorgers, rijknechten allemaal in dienst van de koning. Om alles en iedereen van water te voorzien was er aangrenzend een groot waterreservoir dat werd gevoed vanuit de bergen. We krijgen uitleg van een half Duits, half Nederlands sprekende privé gids. Af en toe vermakelijk, maar niet bijzonder.

De koetsier blijkt een prutser. Hij heeft geen weet van het gebruik van de leidsels en stuurt de koets tot driemaal toe met de wielen scherp schurend langs hoge trottoirbanden. Zo meteen breekt er nog een wiel of slaan we om, zeggen we. Het zal nog gekker worden als hij langs een aantal geparkeerde auto's rijdt. Kgrrrr, horen we. En jawel, de achterbumper blijft gestreept achter, want de koetsier rijdt door. Maar een voorbijganger maant hem te stoppen. Hoe het geregeld is met de auto eigenaar hebben we geen idee van. Onze gidsverkoper prees de kwaliteiten aan van de koetsier. Wij zeiden "bad driver" en hij beaamde "best driver". We hebben hem snel uit de droom geholpen. En we zijn vertrokken naar Fes. Meknès was betoverend mooi. Jammer van de bemoeial, maar hulde voor gids Khalid.

Foto’s

1 Reactie

  1. Jeanette de Vries:
    30 januari 2018
    Wat is dat boffen als je zo'n goede gids treft.