zorg voor mens en dier

22 januari 2018 - M'semrir, Marokko

We zijn de Dadeskloof en -vallei ingetrokken. De vallei staat ook bekend als 'Vallei van de nomaden.' We zijn ruim een maand te vroeg voor de eerste bloesem. Het vriest nog 's nachts maar iedereen in de vallei is druk in de weer met de voorbereidingen voor de lente. We zitten in het gebied van de grote bergkloven. Door water en wind zijn tussen de bergen nauwe rotsdoorgangen ontstaan.

Afgelopen nacht stonden we -als het ware- middenin de kloof. De besneeuwde toppen van de Hoge Atlas zijn dichtbij en door de sneeuw van vorig weekend nog bedekt met poedersneeuw. Het is min 2 graden bij zonsopkomst. De rotsformaties zijn heel afwisselend van kleur, gelaagdheid en vorm. Sommige rotspartijen hebben de bijnaam 'apenvingers'. De 'schildpad' kunnen we niet vinden. De weg er naartoe blijkt afgesloten. Er zijn veel fotomomenten als we ongeveer 90 km diep (lees hoog) de kloof intrekken. We kunnen goed rijden tot de plaats M'semrir. Van daaraf is de verdere doorgang afgesloten.

Vanaf M'semrir op ongeveer 2100 m slingert de rivier de Dades tussen de bergpartijen door naar beneden tot de plaats Boumalne. Het riviertje krijgt het water van de omringende sneeeuwtoppen. Wat direct in het oog springt als je door het dal naar boven rijdt zijn de groene velden langs de rivier. Via een slim aangelegd gotensysteem laat men de veldjes bevloeien. De veldjes zijn trapsgewijs en ommuurd aangelegd zodat het water overal komt. Het doet denken aan de bevloeiing van rijstvelden. We zagen dit al eerder bij Ksar Ait-Ben-Haddou.

Op de (hotel)camping bij de kloof ontmoeten we een groep artsen die voor een periode vsn 2-3 maanden afgelegen bergdorpjes bezoeken om daar medische zorg en hulp te bieden. Flying Doctors, maar dan met 4x4 ambulance en jeep. Het team waarmee we kennismaken bestaat uit een chirurg, een internist, een kno-arts.

Als we in het dorp M'semrir komen zien we een grote toeloop van mensen die met bussen, busjes, taxi's worden gebracht. We parkeren onze huifkar en denken het soek terrein op te lopen en daar kraampjes aan te treffen. Voor ons zien we groot aantal legertenten. Middenin het terrein staat een foto van de koning. Het moet iets officieels zijn. Mensen wachten achter dranghekken. Er zijn opvallend veel ouderen, vrouwen en kinderen. Een militair op het terrein wil niets uitleggen. ('Het is officieel' is het enige wat hij wil zeggen en hij loopt weg.) Maar een politieman die de toeloop in goede banen leidt wil wel uitleg geven. Er is een militair veldhospitaal ingericht voor grootschalig onderzoek. Daarom komen mensen van heinde en ver voor controle. Gezondheidszorg in dunbevolkt berggebied. Het kwartje valt: de artsen die we gisteravond ontmoeten maken hier ook deel van uit.

We hebben trek in een café maroc. We zijn nog in M'semrir als we even stoppen bij een auberge, annex camping. De eigenaar zit voor zijn zaak en 'ja' hij heeft café. We lopen het terrein op (camping is teveel gezegd voor 3 staanplaatsen) maar het uitzicht is magnifiek. Er staat een ooievaar. 'Istie wel echt' vraagt Liesbeth nog, want hij staat maar op één poot. En of t'ie echt is. De eigenaar vertelt dat hij de ooievaar gevonden heeft toen hij zwaar gewond was. Tegen de electriciteitsdraden gevlogen. Poot en vleugel gebroken. De ooievaar is opgelapt, kan weer staan, fladdert nu alleen nog, maar kan misschien over 2 maand weer vliegen. Er wordt goed gezorgd voor de stork, zoals de vogel in berber wordt genoemd. Een vorm van dierenwelzijn en -zorg die we niet 1, 2, 3 verwachten in Marokko.

Als we onderweg een mooie fotoplek zien stoppen we. We hebben de deur nog niet open of uit het niets staat er een ongeveer 10-jarig jongetje bij het raam. Fossielen, mineralen. In een klein kistje liggen fossiele slakken, geodes, kwarts- en kristalstenen. Ook uit het niets komt er met een soortgelijk kistje en koopwaar een oudere man naast het jongetje staan. Er is een prachtige ammoniet bij. De lezers raden het al: we zijn verkocht. Een versteend slakkenhuis, een geode en de ammoniet willen we wel. Bieden en afdingen hebben we ondertussen geleerd. 500 Dh. Wim biedt 100 Dh. Het is duideljjk dat de twee handelaren bij elkaar horen. In berber reageren ze. Te weinig, is duidelijk. 150 Dh is Wims maximum. 'Voor alles bij elkaar'. Ze gaan akkoord. De oudere man pakt het geld aan. Het jongetje lijkt (nog) niet tevreden. Een slimme innemende handelaar. Hij vraagt om geld, eten, een pen. Wim denkt even dat hij misschien de biljetten van 100 en 50 Dh had moeten verdelen. Maar het handelaartje is blij met onze fine-liner.

We stoppen bij een volgend fotopunt. Het ritueel herhaalt zich. Nu alleen een zelfde jonge handelaar. Kistje, mineralen, stralende ogen, smerige knuistjes, afgeknipte zwarte hand schoentjes. 'Nee, we willen niks'. Er ligt een mooie kristallijn in zijn kistje. Die willen we wel maar voor maximaal 12 Dh. Het jongetje stemt in. Hij vraagt om 'eten', een 'pen' (kennelijk een hebbeding bij de nomaden). Nee, we hebben geen pen. Wij geven hem een Lu time-out, 2 koekjes in alufolie verpakt. Hij is tevreden.

Het is duidelijk hoe ze het met elkaar -slim- aanpakken. Bij de plaatsen waar mensen stoppen voor een foto zitten de handelaartjes achter een paar grote stenen. Onzichtbaar vanaf de weg. De oudere handelaar zit ook verscholen en wacht tot het jongetje 'beet' heeft. De oude 'rot in het vak' komt uiteraard met iets betere waar.

We gaan een zijdal van de Dadesvallei in. Bij een bakkerij koopt Wim 2 broden. Er staan wat opgeschoten jongens uit het dorpje bij het winkeltje. Ja ze hebben pennen. Want een bakkerij is hier van alle markten thuis. Hoeveel per stuk? 1Dh(9 euro cent). 'Doe mij er maar 10' zegt Wim. De verkoper kijkt verbaasd en de jongelui reageren idem. 'Ja zegt Wim, 10, voor mijn kinderen thuis.' Dix, hoort Wim ze nog verbaasder herhalen. 'Ja 5 jongens en 5 meisjes.' Ze gniffelen, kijken naar Liesbeth die in de auto zit en tellen hardop mee om het aantal pennen te controleren. Als Wim in de auto stapt zegt hij: ons missiewerk kan beginnen. Voor we het dal verlaten zijn we van onze pennen af. Tsja spiegeltjes zijn nu kennelijk pennen.

Bij een bruggetje over het riviertje stoppen we om te keren. De weg wordt meer onbegaanbaar. We zijn in kleine dorpjes gekomen waar het nomadenleven zicht- en voelbaar is. We hadden al veel vrouwen met een wasmand op hun rug zien lopen. Maar hier komt de ontknoping. Maandag wasdag. Een groep vrouwen doet de was in de rivier. Liesbeth loopt erheen om foto's te (mogen) maken. Geen probleem. De dames lachen en nodigen Liesb eth uit ook mee te wassen. Dekens, kleren en schapenwol worden in het riviertje gewassen Als toetje staat vlakbij camping Atlas een reiger geduldig te wachten op voedsel.

Foto’s

4 Reacties

  1. GiMeFlDa:
    23 januari 2018
    Wauw wat een prachtige omgeving. En natuurlijk weer mooie avonturen👌🏻
  2. Hanneke:
    23 januari 2018
    Jullie zijn echt in jullie element daar in de bergen. Mooie verhalen. Zo reis je toch een beetje mee. Dank jullie wel!
  3. Dirk batenburg:
    23 januari 2018
    hij is weer fijn.
    een echte ooievaar staat altijd op een been, ha ha.
  4. Jan Dirk Focker Focker:
    24 januari 2018
    Prachtig. We zijn jaloers! Veel plezier!! Thea en Jan Dirk